Việc lựa chọn một cây đàn piano secondhand hiện nay đang là một giải pháp thiết thực đối với đa số người dân Việt Nam hiện đại. Vì với mức sống cao thì nhu cầu giải trí cũng gia tăng, nhưng để đầu tư một cây đàn mới 100% thì thực sự chưa cần thiết vì giá thành cao hơn so với thu nhập của mỗi người.
Do đó chúng ta cũng không thể đòi hỏi cây đàn piano secondhand có độ chuẩn xác và hay tuyệt đối như một cây đàn brandnew 100%. Nhưng chí ít chúng ta cũng phải biết nguyên nhân dẫn đến việc âm thanh của cây đàn piano chúng ta đang sử dụng có âm thanh không chuẩn.
Như các bạn đã biết, âm thanh của cây đàn piano được tạo nên từ quá trình búa đàn (hammer) chạm vào dây (string) tạo ra tần số âm thanh dao động trong hộp cộng hưởng – thùng đàn và cuối cùng được khuếch đại nhờ bảng cộng hưởng (soundboard) phía sau thùng đàn tạo nên âm thanh.
Về nguyên tắc là thế, nhưng ngoài những chi tiết trực tiếp tạo ra âm thanh, còn có những bộ phận trợ lực, cấu thành nên bộ cơ, tạo chuyển động từ phím đàn (key) đến búa đàn (hammer) cũng gián tiếp ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh. Có ảnh hưởng đến một trong số những chi tiết trên, tức là đã ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh của cây đàn. Đúng như câu nói: “Một cây đàn có âm thanh hay chứng tỏ cây đàn đó có bộ máy hoàn hảo”.
Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này? Và biện pháp nào để xử lý?
Độ ẩm không khí:
Ưu điểm của piano cơ nói chung đó là cấu tạo từ gỗ chất lượng cao, xét về yếu tố lâu bền thì giống như một chiếc tủ gỗ hay một bộ bàn ghế gỗ, tuổi thọ của chúng rất cao, ít nhất từ 70 – 80 năm, mang tính thẩm mỹ và giá trị. Ưu điểm là thế, nhưng đó cũng chính là nhược điểm dẫn đến tình trạng âm thanh không chuẩn của đàn piano, nhất là đối với những cây đàn piano secondhand được cấu tạo hoàn toàn 100% từ gỗ.
Tại sao lại khẳng định như vậy? Đó là do gỗ không thể chịu được độ ẩm. Khi ở trong môi trường có độ ẩm cao, gỗ sẽ có xu hướng nở ra. Điều này dẫn đến việc những ốc vít ở trong bộ máy cơ sẽ không còn chốt chặt được và không giữ được độ chuẩn xác dẫn đến hiện tượng đầu búa có thể bị lệch, làm cho đầu búa không chạm đúng vị trí dây đàn (đối với những quãng cao, đầu búa có thể không chạm đủ 3 dây), khiến cho âm thanh không đạt chuẩn. Ngoài ra độ ẩm không khí có thể gây ra hiện tượng kẹt phím, phím đàn không nảy lên dẫn đến việc luyện tập đàn piano trở nên khó khăn.
Biện pháp khắc phục: Sử dụng ống sưởi để sấy khô khi độ ẩm môi trường gia tăng hoặc sử dụng túi hút ẩm. Đặc biệt ở thời tiết Việt Nam vào những mùa mưa, độ ẩm rất cao, nên cắm ống sưởi liên tục từ 3 đến 4 ngày để tránh hiện tượng kẹt phím và bảo quản đàn piano tốt hơn.
Nhiệt độ cao:
Ngoài độ ẩm, nhiệt độ quá cao cũng ảnh hưởng lớn đến chất lượng âm thanh piano. Khi nhiệt độ quá cao, gỗ sẽ trở nên quá khô và có dấu hiệu rạn nứt. Đặc biệt đối với tấm bảng cộng hưởng (soundboard), yếu tố quan trọng tạo nên chất lượng âm thanh tốt. Nếu bảng cộng hưởng có dấu hiệu rạn nứt, âm thanh sẽ không đạt chuẩn.
Biện pháp khắc phục: Chủ yếu do vị trí đặt đàn, chúng ta nên đặt đàn tại nơi khô thoáng, tránh sự tiếp xúc trực tiếp của ánh sáng mặt trời, tránh đặt đàn tại vị trí bếp, gần bếp ga, lò vi sóng,…
Đầu búa đàn và độ căng của dây đàn:
Việc chọn lựa một cây đàn secondhand mà chất lượng âm thanh chuẩn đòi hỏi nhiều yếu tố, trong đó có việc xem xét đầu búa đàn và dây đàn.
Đối với những cây đàn sử dụng quá nhiều, đầu búa sẽ hằn sâu vết dây đàn, về nguyên tắc, phải mài đầu búa lại để tiếp tục sử dụng, nhưng nếu trải qua nhiều lần mài, đầu búa sẽ nhỏ lại, cứng, không còn giữ được độ mềm như khi mới sản xuất.
Dây đàn piano có độ đàn hồi và chịu được lực căng rất lớn. Về nguyên tắc dây đàn piano cũng giống như dây đàn guitar hay violin, cần phải được lên dây mỗi khi xuống dây, nhưng khác ở chỗ độ giữ và chốt lại của trục lên dây (tuning pin) rất chắc chắn, và với cường độ sử dụng ít thì khoảng 1 – 2 năm mới cần lên dây lại. Đối với cây đàn sử dụng lâu năm và cường độ sử dụng nhiều, độ đàn hồi của dây đàn sẽ giảm và trải qua nhiều lần lên dây, độ căng dây đàn sẽ rất lớn.
Kết hợp 2 yếu tố trên, giữa một đầu búa cứng và một dây đàn quá căng thì âm thanh phát ra sẽ rất đanh và chát, và tất nhiên chất lượng âm thanh không thể đạt chuẩn được.
Biện pháp: Với nguyên nhân này thì không thể có biện pháp xử lý tạm thời mà phải bắt nguồn từ khâu chọn đàn từ lúc mua đàn. Tốt nhất bạn nên chọn những cửa hàng piano lớn và uy tín, có thâm niên trong lĩnh vực kinh doanh piano secondhand, để đảm bảo chọn được một cây đàn piano tốt, chất lượng tốt và âm thanh chuẩn xác.
Cường độ sử dụng và việc di chuyển đàn piano:
Hai yếu tố trên rất khách quan và rõ ràng, nên tôi chỉ nêu biện pháp giúp âm thanh piano luôn chuẩn trong trường hợp này.
Đối với việc sử dụng piano: Tùy cường độ sử dụng, vd: 1 ngày 1-2 tiếng đối với người mới tập chơi và liên tục >2 tiếng đối với dân chuyên nghiệp, ta sẽ có thời gian lên dây phù hợp:
+ Đối với người tập chơi: để âm thanh luôn chuẩn xác thì khoảng 1-2 năm mới lên dây 1 lần
+ Đối với người chuyên nghiệp: cường độ sử dụng nhiều nên 6 tháng phải lên dây 1 lần
Đối với việc di chuyển piano: Để đảm bảo chất lượng âm thanh tốt, chúng ta cần phải nhờ sự hỗ trợ từ đội vận chuyển đàn piano chuyên nghiệp, sau khi vận chuyển piano, tốt nhất nên nhờ chuyên viên kỹ thuật lên dây ổn định để đảm bảo chất lượng âm thanh được chuẩn xác.
